สัตว์คิดเป็นจริงหรือ?
นอกจากอาหารและการนอนหลับ สัตวอาจนึกมากไปกว่านั้น...
ครั้งแรกที่ฟูแมนจูแหกกรง เจ้าหน้าที่สวนสัตว์โอมาฮา ลงความเห็นว่าเพราะผู้ดูแลเผอเรอ วันเกิดเหตุอากาศอุ่นสบายฝูงลิงอุรังอุตังหยอกล้อกันอยู่ตรงลานกว้างในกรงแล้วผู้ดูแลก็ต้องใจหายวาบ เมื่อเห็นฟูแมนจูพาลูกเมีย ปีนขึ้นไปเล่นบนต้นไม้ข้างโรงช้าง การสอบสวนภายหลังสรุปว่ามีคนลืมปิดประตูห้องต้มน้ำที่อยู่ติดกรงลิง เจอรี่ สโตน ซึ่งเป็นผู้ควบคุมเอ็ดตะโรลูกน้องยกใหญ่ แล้วก็ลืมเหตุการณ์นี้ไป แต่ฟูแมนจูก็แอบหนีอีกครั้งในวันอากาศดี คราวนี้เจอรี่ โกรธหัวฟัดหัวเหวี่ยง "ถ้าจับได้ว่าใครเปิดประตูทิ้งไว้ ผมจะไล่ออกทันที" ผู้ดูแลไม่อยากตกงานจึงคอยเฝ้าดูฝูงลิงไม่ให้คลาดสายตา ในที่สุด เจอรี่ ก็จับฟูแมนจูได้คาหนังคาเขา ขณะหาทางเล็ดลอดออกไปสูดอากาศภายนอกอีกครั้ง เจ้าจ๋อเริ่มจากปีนผ่านช่องลม ลงไปสู่คูน้ำแห้งรอบๆ ลาน จากนั้นมันก็ดึงประตูห้องต้มน้ำให้แง้มพอที่จะสอดลวดเส้นเล็กๆ เข้าไปเกี่ยวกลอนให้หลุดจากสลัก ต่อมาเจอรี่เห็นวัตถุแวววาวอยู่ที่ปากของฟูแมนจู เมื่อเข้าไปดูใกล้ๆ จึงรู้ว่า มันคาบเส้นลวดที่ซ่อนไว้ เพื่อเกี่ยวกลอนประตูนั้นเอง
การแหกกรงของฟูแมนจูในปี 2511 เป็นข่าวเกรียวกราวในหน้าหนังสือพิมพ์หลายฉบับ แต่นักวิทยาศาสตร์ที่ศึกษากลไกทางจิตขั้นสูงของสัตว์กลับไม่ตื่นเต้น เพราะมุ่งความสนใจไปที่การสอนภาษามนุษย์ให้ลิง ความก้าวหน้าครั้งสำคัญนี้เกิดขึ้นในทศวรรษ 1960 เมื่อนักจิตวิทยาสองคนสอนลิงซิมแปนซีเพศเมียชื่อวาชู ให้เข้าใจภาษามือแบบอเมริกันกว่า 130 คำได้สำเร็จ ส่งผลให้เกิดการถกเถียงอย่างกว้างขวางในแวดวงวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับความเฉลียวฉลาดของสัตว์
บทความนี้เกี่ยวกับการทดสอบความฉลาดในสัตว์และข้อถกเถียงในประเด็นเหล่านี้มานานหลายปี เคยเห็นนักวิทยาศาสตร์หลายคนจนปัญญาจะอธิบายพฤติกรรมที่ซับซ้อนของสัตว์ เช่น เรื่องภาษาและการคิด สัตว์มีความรู้สึกนึกคิดจริงหรือ การทดสอบความฉลาดของสัตว์ นอกจากวิธีสอนสัญลักษณ์ที่มนุษย์ใช้กันอย่างแพร่หลายแล้ว ยังมีวิธีอื่นที่ดีกว่านี้หรือไม่ ขณะนี้เราเข้าใจชัดแจ้งแล้วว่า ถ้าสัตว์คิดเป็น ก็น่าจะใช้ความคิดเพื่อตอบสนองความต้องการของตัวเอง ไม่ใช่เพราะนักวิทยาศาสตร์สอนให้ทำ
บทความนี้เกี่ยวกับการทดสอบความฉลาดในสัตว์และข้อถกเถียงในประเด็นเหล่านี้มานานหลายปี เคยเห็นนักวิทยาศาสตร์หลายคนจนปัญญาจะอธิบายพฤติกรรมที่ซับซ้อนของสัตว์ เช่น เรื่องภาษาและการคิด สัตว์มีความรู้สึกนึกคิดจริงหรือ การทดสอบความฉลาดของสัตว์ นอกจากวิธีสอนสัญลักษณ์ที่มนุษย์ใช้กันอย่างแพร่หลายแล้ว ยังมีวิธีอื่นที่ดีกว่านี้หรือไม่ ขณะนี้เราเข้าใจชัดแจ้งแล้วว่า ถ้าสัตว์คิดเป็น ก็น่าจะใช้ความคิดเพื่อตอบสนองความต้องการของตัวเอง ไม่ใช่เพราะนักวิทยาศาสตร์สอนให้ทำ
จากการพูดคุยกับสัตวแพทย์ นักวิจัยเรื่องสัตว์ และผู้ดูแลสวนสัตว์ ซึ่งส่วนใหญ่ไม่สนใจศึกษาความฉลาดของสัตว์ ทั้งที่ต้องเผชิญกับความเจ้าปัญญาหน้าซื่อของพวกมันอยู่ทุกวี่ทุกวัน ผู้เชี่ยวชาญทั้งหลายถ่ายทอดเรื่องราวมากมายซึ่งส่อว่าสมมุติฐานของผมน่าจะเป็นมุมมองใหม่ เกี่ยวกับความฉลาดของสัตว์ ซึ่งพวกมันจะใช้ความคิดเวลาถูกกักขัง หรือ ต้องเผชิญหน้ากับมนุษย์
